การปั้นสำหรับเด็ก ตอน ดินปั้น และ การปั้นพื้นฐาน ที่เหมาะกับเด็ก 3 ขวบ ขึ้นไป

การปั้น เป็นศิลปะแบบหนึ่ง ที่ผู้ปกครองหลาย ๆ ท่าน คงจะคุ้นเคยกันมาตั้งแต่เด็ก และเมื่อพูดถึงการปั้น ภาพในความทรงจำของเราในวัยเด็กก็คงหนีไม่พ้น ดินน้ำมัน หรือดินเหนียว ใช่มั้ยคะ เพราะ ดินน้ำมัน หรือดินเหนียว เป็นวัสดุที่ใช้ในการปั้นที่หาได้ง่ายที่สุด แต่ในปัจจุบัน วัสดุที่ใช้ในการปั้นสำหรับเด็ก ๆ ไม่ได้มีแค่ดินน้ำมัน หรือดินเหนียว เท่านั้น ยังมีดินปั้นชนิดอื่นให้เลือกอีกมาก เช่น แป้งโด ดินเบา ดินญี่ปุ่น ดินเกาหลี และดินเยื่อกระดาษ ซึ่งวันนี้พี่ออยจะมาแนะนำดินสำหรับการปั้น ที่เหมาะกับเด็ก 3 ขวบ ขึ้นไป และสอนวิธีการปั้นพื้นฐานง่าย ๆ ที่ต่อให้ผู้ปกครองไม่ถนัดงานศิลปะก็สามารถทำตามได้ แถมผลงานยังออกมาดูน่ารัก จนเด็ก ๆ อยากทำตามแน่นอน ว่าแล้วเราก็ไปทำความรู้จักกับดินปั้นสำหรับเด็กกันเลย

ตัวอย่างผลงานการฝึกปั้นดินน่ารัก ๆ จากรูปทรงพื้นฐานของเด็ก ๆ

ดินปั้นสำหรับเด็ก

ดินปั้นที่พี่ออยนำมาแนะนำนั้น เลือกจากดินปั้นที่เหมาะกับเด็ก ๆ และได้ทดลองมาแล้ว มี ดินเบา แป้งโด ดินน้ำมัน และดินเยื่อกระดาษ ส่วน ดินไทย กับ ดินเหนียว พี่ออยคิดว่ายากเกินไปสำหรับให้เด็กปั้น เลยไม่ได้พูดถึงนะคะ ดินปั้นที่เหมาะกับเด็ก จะมีลักษณะแบบไหนบ้างไปดูกันเลยค่ะ

ดินเบา เป็นดินปั้นที่มีชื่อเรียกหลากหลาย ทั้ง ดินญี่ปุ่น ดินเกาหลี ซึ่งแต่ละชื่อก็มาจากประเทศผู้ผลิตที่แตกต่างกัน แต่ในส่วนของเนื้อดินนั้น มีลักษณะและคุณสมบัติที่คล้ายกันคือ มีความนุ่ม ปั้นง่ายและยืดหยุ่นมาก สามารถปั้นเป็นรูปทรงแล้วนำมาเชื่อมติดกันได้ โดยไม่ต้องใช้กาวทา และเมื่อปล่อยให้โดนอากาศจนแห้งสนิทแล้ว ดินจะเบาคล้ายโฟม ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้ เด็ก ๆ หลายคนจึงชอบเนื้อสัมผัสของดินเบามากกว่าดินปั้นชนิดอื่น พี่ออยเลยอยากแนะนำให้เลือกซื้อ ดินเบาปลอดสารพิษ หรือ Non-toxic อย่างยี่ห้อ AMOS, NARA, FUWA FUWA, หรือ Kidart ค่ะ เพราะเด็ก ๆ จะได้เล่นอย่างสนุก และผู้ปกครองก็สบายใจเรื่องความปลอดภัยด้วย

ดินเบา AMOS มีความนุ่มและยืดหยุ่นมาก

แป้งโด คือแป้งที่ไว้ให้เด็กปั้นเล่น เหมือนกับดินปั้นอื่น ๆ มีลักษณะ นิ่ม ยืดหยุ่น ปั้นง่าย และไม่มีกลิ่น เหมาะกับเด็กเล็กตั้งแต่ 2 ขวบ ที่ต้องการฝึกกระตุ้น และพัฒนากล้ามเนื้อมัดเล็ก อีกทั้งแป้งโดนั้น ทำมาจากส่วนผสมที่สามารถทานได้ อย่าง แป้ง เกลือ น้ำมัน และน้ำ ซึ่งไม่เป็นอันตราย แป้งโดจึงเหมาะกับเด็กเล็ก ที่มักจะหยิบของเข้าปากอยู่บ่อยครั้ง แล้วยิ่งเป็นของที่มีสีสันสดใส เหมือนลูกกวาดแล้วล่ะก็ เด็กจะหยิบเข้าปากอย่างไม่ลังเลเลย แต่ด้วยรสเค็มของแป้งโดนั้นจะทำให้เด็กรีบคายทิ้งตั้งแต่ลิ้นสัมผัสอย่างแน่นอนค่ะ แป้งโดนั้นก็มีข้อเสีย คือระยะเวลาการใช้งานที่สั้นมาก ๆ เพราะแป้งโดจะเริ่มแห้ง และแข็งตัวเมื่อผ่านไปไม่กี่วัน ทำให้ผู้ปกครองต้องซื้อให้เด็ก ๆ ใหม่อยู่เรื่อย วิธีแก้ปัญหานี้ก็คือ ทำใช้เองไปเลยค่ะ เพราะส่วนผสมก็หาซื้อได้ง่าย และสามารถแบ่งทำแป้งโดได้หลายครั้งเลย ซึ่งวิธีทำเราก็มีให้แล้วในบทความ วิธีทำแป้งโดง่าย ๆ ด้วยตัวเอง สามารถเข้าไปอ่าน และทำตามกันได้เลยนะคะ

ตัวอย่างชิ้นงานที่ปั้นด้วยแป้งโด

ดินน้ำมัน เป็นดินปั้นที่หลาย ๆ ท่านคงรู้จักกันดี เพราะเป็นดินปั้นที่มีมานานแล้ว เนื้อดินนั้นก็มีหลากหลายแบบ ทั้งแบบนิ่ม ๆ ปั้นง่าย และแบบที่ค่อนข้างแข็ง ต้องคอยทำให้เนื้อดินอ่อนตัวลงก่อนใช้ปั้น ด้วยความแข็ง และความเหนียวของดินน้ำมัน ทำให้ดินปั้นชนิดนี้ เหมาะกับเด็ก 5 ขวบขึ้นไป ที่มือสามารถออกแรง กด นวด และบีบ ได้อย่างต่อเนื่องพอสมควร แต่เหตุผลนึงที่ทำให้เด็ก ๆ หันหน้าหนีเลยก็คือกลิ่นของดินน้ำมันนั่นเองค่ะ ทำให้ปัจจุบันมีหลายบริษัทผลิตดินน้ำมันแบบ Non-toxic ออกมา ทั้งไร้สารพิษ ไร้กลิ่น ไม่เป็นอันตรายกับเด็ก อย่างเช่นดินน้ำมัน ยี่ห้อ Fuji ที่พี่ออยใช้ประจำ เด็ก ๆหลายคนที่ได้ลองใช้ก็ไม่เคยบ่นเรื่องกลิ่นของดินน้ำมันกันเลย

ดินน้ำมัน Fuji ไม่มีกลิ่นเหม็น Non-Toxic ปลอดภัย และไม่มีสารอันตราย

ดินเยื่อกระดาษ เป็นดินปั้นที่มีส่วนผสมของกระดาษ ซึ่งถ้าใครเคยทำงานปั้นเปเปอร์มาเช่มาก่อนก็คงจะพอนึกลักษณะของดินออก แต่ดินเยื่อกระดาษนั้น จะมีความละเอียดมากกว่า ทำให้งานที่ปั้นออกมาดูเรียบเนียนกว่าเปเปอร์มาเช่ เหมาะกับการปั้นขึ้นรูป 3 มิติ แต่ตัวดินเยื่อกระดาษจะค่อนข้างแห้งเร็ว ระหว่างปั้นจึงต้องคอยใช้น้ำลูบอยู่บ่อย ๆ ตัวเนื้อดินปั้นสามารถเชื่อมติดกันได้โดยการใช้น้ำลูบก่อนเพื่อเป็นตัวกลาง และด้วยการใช้งานที่ค่อนข้างยุ่งยาก ดินเยื่อกระดาษ จึงเหมาะกับเด็ก ๆ ที่โตขึ้นมาหน่อยประมาณ 7-8 ขวบขึ้นไป เพราะว่าดินเยื่อกระดาษ มีความเหนียวมากว่าดินปั้นชนิดอื่นที่กล่าวมา ทำให้ต้องใช้แรงในการกด การบีบและการปั้นมากขึ้น

เนื้อสัมผัสของดินเยื่อกระดาษจะคล้ายกับงานเปเปอร์มาเช่ แต่จะมีความละเอียดมากกว่า

รูปทรงพื้นฐานสำหรับการปั้น

ในเมื่อเราได้รู้จักกับดินปั้นชนิดต่าง ๆ กันไปแล้ว ก็มาถึงเวลาของการลงมือปั้นกันแล้วค่ะ วิธีการปั้นที่พี่ออยจะสอนเป็นวิธีง่าย ๆ ที่ผู้ปกครองสามารถนำไปสอนเด็ก ๆ ต่อได้แบบสบาย ๆ เลย นั่นคือการปั้นเป็นทรงกลม และ การปั้นเป็นเส้น โดยดินปั้น ที่พี่ออยใช้ปั้นเป็นตัวอย่าง คือ ดินเบา หรือ ดินเกาหลี ของ AMOS ค่ะ เพราะเป็นดินปั้นที่นุ่ม ปั้นง่าย ยืดหยุ่นดี และปลอดสารพิษ เหมาะกับเด็กตั้งแต่วัย 3 ขวบ ไปจนถึงเด็กโต 6-8 ขวบ หรือแม้แต่ผู้ใหญ่แบบพี่ออยเองก็ชอบนำมาปั้นเล่นอยู่บ่อย ๆ เหมือนกันค่ะ ถ้าพร้อมแล้วเราไปเริ่มปั้นดินกันเลยดีกว่า

ใช้ฝ่ามือทั้งสอง กดดินเบาที่อยู่ตรงกลาง ปั้น ๆ ให้มีลักษณะเป็นก้อน จากนั้น ใช้ฝ่ามือหมุนวน คลึงไปมา จนได้รูปทรงกลม แต่เด็กหลายคนที่เพิ่งหัดปั้นแรก ๆ อาจจะปั้นได้ไม่กลม มีเบี้ยวบ้าง เป็นวงรีบ้าง ไม่เป็นไรนะคะ ผู้ปกครองควรสอนให้เด็กค่อย ๆ คลึง บีบ หรือกดเบา ๆ ให้ได้รูปทรงกลม หรือใกล้เคียงที่สุด ซึ่งนี่จะเป็นการให้เขาได้จดจ่อ มีสมาธิกับการสร้างทรงกลมจากมือน้อย ๆ ของเขาเอง และเมื่อปั้นทรงกลมเป็นแล้ว รูปทรงที่จะปั้นต่อไปก็จะง่ายขึ้น เพราะทรงกลมแทบจะเป็นพื้นฐานของรูปทรงอีกหลายรูปทรงเลยค่ะ

กดเนื้อดินกับพื้นให้แบนลง จากนั้นใช้ฝ่ามือกลิ้งดินขึ้นลง ๆ จนได้เป็นเส้นยาว ตามต้องการเลยค่ะ แต่เพื่อให้ได้เส้นที่เรียบเนียนสม่ำเสมอ ไม่เป็นปล้อง ๆ อาจต้องใช้ตัวช่วย อย่าง แผ่นพลาสติกแข็งเรียบ ๆ หรือแผ่นตัดแป้งที่ใช้ทำขนม นำมาวางทับบนดินแล้วคลึงขึ้นลงเบา ๆ วิธีการปั้นเส้นจะคล้ายการนวดแป้งทำอาหาร เด็ก ๆ หลายคนจึงชอบเล่นบทบาทสมมติไปด้วยในระหว่างปั้น ซึ่งเมื่อมีการพูดคุยโต้ตอบ ก็จะทำให้เด็ก ๆ สนุกกับการปั้นมากยิ่งขึ้น

ไอเดียการปั้นสำหรับเด็ก จากรูปทรงพื้นฐาน

หลังจากปั้นรูปทรงพื้นฐานกันได้แล้ว ถ้าจะทำแค่ปั้น กลม ๆ เส้น ๆ แล้วจบเลยก็คงจะไม่สนุกใช่มั้ยคะ วันนี้พี่ออยมี Pattern สำหรับฝึกปั้นดินมาให้ผู้ปกครองนำไปฝึกกับเด็ก ๆ กันค่ะ Pattern ฝึกปั้นพื้นฐานง่าย ๆ ที่สามารถทำให้ผลงานออกมาดูน่ารักได้ ด้วยการนำดินที่ปั้นเป็น กลม ๆ เส้น ๆ เหล่านี้ไปประกอบร่างลงบนส่วนที่เว้นไว้ให้ ตามรูปทรงของภาพนั้น ๆ ซึ่งสามารถดาวน์โหลด Pattern ฝึกปั้นดิน ได้ที่ด้านล่างของบทความเลยค่ะ

รูปทรงพื้นฐานง่าย ๆ เหมาะสำหรับให้เด็กฝึกปั้น

เด็ก ๆ สามารถสร้างสรรค์ผลงานปั้นดินให้น่ารักด้วยรูปทรงพื้นฐาน

สิ่งที่เด็ก ๆ ได้รับจาการเล่นปั้นดินครั้งนี้ นอกจากความสนุก และการพัฒนากล้ามเนื้อมือแล้ว เด็ก ๆ ยังได้รู้จักสังเกตรูปทรงของสิ่งที่จะปั้น การกะระยะในตอนวาง และการตัดเพื่อให้ดินที่ปั้นเป็นตามรูปที่กำหนด ฝึกประสานสัมพันธ์มือกับตา ฝึกสมาธิ จดจ่อกับการปั้น รวมถึงการพูดคุยโต้ตอบ เกี่ยวกับสิ่งต่าง ๆ ที่กำลังปั้นได้อีกด้วย เรียกได้ว่า กิจกรรมเดียวสามารถพัฒนาทักษะได้รอบด้านเลย

Tip & Trick

ดินเบาที่แห้งแล้วสามารถทำให้กลับนุ่มและยืดหยุ่นเหมือนเดิมได้ง่าย ๆ ด้วยการผสมน้ำแล้วนวด ๆ แต่ดินเบาบางยี่ห้อ อาจจะใช้วิธีนี้ไม่ได้ผล ก็มีอีกวิธีหนึ่งที่ลองแล้วได้ผลคือ นำดินเบาที่แห้งไปแช่น้ำอุ่น ประมาณ 5 นาที จากนั้นนำมานวด ๆ แล้วเติมกาวลาเท็กซ์ลงไปในดินทีละนิด นวดไปเรื่อย ๆ จนเนื้อดินนิ่ม เพียงเท่านี้ดินเบาที่เคยแห้งก็จะกลับมานุ่ม ยืดหยุ่น พร้อมให้เด็ก ๆ ปั้นเล่นได้เหมือนเดิมแล้วค่ะ

ในการปั้นดินสำหรับเด็ก ๆ ไม่ได้จำกัดว่า เด็กอายุเท่านี้ ต้องเล่นแค่ดินปั้นชนิดนี้เท่านั้นนะคะ ถ้าจะให้ดีก็ควรให้เด็ก ๆ ได้ลองสัมผัสดินหลาย ๆ ชนิด เพื่อให้เขาได้เลือกเล่นดินปั้นในแบบที่เขาชอบ และเหมาะกับเขามากที่สุด เด็ก ๆ จะได้ไม่รู้สึกว่า ถูกจำกัดความคิด ความชอบ และจินตนาการค่ะ ลองให้เด็ก ๆ ได้สร้างสรรค์ผลงานจากสองมือของเขา และปลดปล่อยจินตนาการไปกับการปั้นดินในแบบที่เด็ก ๆ ชอบกันดูนะคะ ไม่ว่าหน้าตาผลงานจะออกมาเป็นแบบไหน ผู้ปกครองอย่าลืมให้กำลังใจเพื่อให้เด็ก ๆ กล้าลงมือทำในครั้งต่อ ๆ ไปด้วยนะคะ

ดินเบาที่ปั้นเป็นรูปสัตว์ และ ผลไม้สีสันสดใส

การปั้นดินแบบนูนต่ำ จากดินเบาที่ผสมสีเอง