ฝึกวาด เส้นพื้นฐาน สำหรับเด็กปฐมวัย

การวาดรูป ถือเป็นกิจกรรมศิลปะที่ให้ประโยชน์กับเด็กเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นด้านร่างกาย ด้านความคิดสร้างสรรค์ เด็กจะใช้การขีดเขียน เส้น สี และรูปทรง เพื่อถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิดของตัวเอง สำหรับเด็กบางคนอาจจะมีพรสวรรค์และสามารถวาดรูปได้สวยงาม มีจินตนาการมาตั้งแต่เริ่ม แต่การวาดก็ยังเป็นทักษะที่ต้องได้รับการสอนและฝึกฝน ครู ผู้ปกครองไม่ควรคาดหวังให้เด็กวาดรูปได้อย่างสมบูรณ์แบบตั้งแต่ในครั้งแรก

เด็กวาดเส้นพื้นฐานลงบนปีกผีเสื้อ

การวาดรูปทำไมจึงสำคัญสำหรับเด็ก

เพราะการวาดรูปคือจุดเริ่มต้นของทักษะด้านการเขียน เริ่มแรกเด็กจะยังไม่สามารถควบคุมทิศทางของเส้นและน้ำหนักของมือได้ ดังนั้น เวลาวาดออกมาก็กลายเป็นเส้นสะเปะสะปะไปทั่ว ครู ผู้ปกครองสามารถส่งเสริมความคล่องแคล่วให้กับเด็กได้ง่าย ๆ โดยเริ่มจากการหัดให้เด็กฝึกลากเส้นต่าง ๆ ตาม แบบฝึกลีลามือ เพราะการที่เด็กได้ขีดเขียนวงกลมหรือลากเส้นซ้ำ ๆ จะช่วยให้เด็กมีกล้ามเนื้อมือที่แข็งแรง ฝึกการประสานสัมพันธ์ของมือกับตา ทำให้ทักษะด้านการเขียนเด็กพัฒนาไปโดยอัตโนมัตและเป็นธรรมชาติ

การเขียนด้วยมือซ้ายในเด็ก เด็กส่วนใหญ่เลือกที่จะเขียนและวาดด้วยมือขวา แต่เด็กบางคนถนัดมือซ้าย ก็ไม่เป็นไร หากเด็ก ๆ เลือกมือซ้ายที่จะเขียนครู ผู้ปกครองไม่จำเป็นต้องทำให้เด็กเปลี่ยนหรือสลับมาเป็นมือขวาเพราะจะถือว่าเป็นการปิดกั้นพัฒนาการของเด็กนั่นเอง

การส่งเสริมพัฒนาการด้านการวาดของเด็ก

เด็กอายุ 2-3 ปี

• เด็กวัยนี้มักเริ่มแสดงความสนใจในการวาด ครู ผู้ปกครองควรเลือกใช้ดินสอสีหรือชอล์กที่มีขนาดที่พอเหมาะกับมือเด็ก เพื่อส่งเสริมกล้ามเนื้อมัดเล็กและเป็นการกระตุ้นให้เด็กเรียนรู้ที่จะจับดินสอ
• กระตุ้นการเรียนรู้โดยให้เด็กวาดสิ่งที่ตัวเองสนใจ เช่น ถ้าเด็กชอบแมลง ครู ผู้ปกครอง สามารถวาดตัวแล้วให้เด็กวาดเส้นขาของแมลงตัวนั้น ๆ หรือจะวาดเมฆก้อนใหญ่แล้วให้เด็กเติมเส้นสายฝนที่ตกมาจากเมฆ เป็นต้น
• หากิจกรรมที่เกี่ยวกับการบีบและจับสิ่งต่างๆ อาจเป็นการร้อยลูกปัดขนาดใหญ่ บีบแป้งโดเป็นรูปร่าง หรือการฉีก ตัด ปะ สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้เด็กพัฒนากล้ามเนื้อมือสำหรับการใช้ดินสอ

พัฒนากล้ามเนื้อมือเด็กด้วยกิจกรรมร้อยลูกปัด

เด็กอายุ 4-6 ปี

เด็กวัยนี้จะเริ่มวาดเส้นตรงและวงกลมได้ดี ครู ผู้ปกครองอาจจะนำภาพมาให้เด็กฝึกเติมเส้นต่าง ๆ ในรูปทรงที่ดึงดูดความสนใจเด็กหรือจะจัดเป็นกิจกรรมให้เด็ก ๆ ได้เล่น เพื่อเป็นการฝึกการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น

• กระตุ้นเด็กโดยใช้แบบฝึกในรูปแบบเกม เช่น เกม “ติดตามรอยเท้า (เกมเขาวงกต)” โดยกำหนดเส้นจากบนลงล่างและซ้ายไปขวา กำหนดจุดเริ่มต้นอยู่บนเส้นให้เด็กลากจนสุดทาง สร้างเรื่องราวเพื่อเพิ่มความสนใจให้กับกิจกรรม ตัวอย่างเช่น เด็ก ๆ ช่วยลูกแมวตัวนี้หาทางกลับบ้าน
• ฝึกวาด วงกลมทวนเข็มนาฬิกา สามารถดาวน์โหลด แบบฝึกทักษะ การวาดเส้นพื้นฐาน ได้ที่ด้านล่างของบทความค่ะ
• หากเด็กควบคุมการจับดินสอได้ดีมากขึ้น ครู ผู้ปกครองสามารถให้เขาวาดรูปคนแบบง่าย ๆ เมื่อเด็กวาดเสร็จแล้ว อย่าลืมหามุมติดผลงาน เช่น ติดไว้หน้าตู้เย็นหรือผนัง เด็กจะรู้สึกภูมิใจในผลงานของตัวเอง
• เปิดโอกาสให้เด็กได้วาดและเขียนด้วยวัสดุอื่น ๆ เช่น การวาดเส้นในทรายหรือโคลน ปั้นตัวอักษรจากการปั้นแป้งโด

กิจกรรมวาดเส้นในทราย

กระบวนการทางความคิดในการวาดรูปของเด็ก

เรียนรู้จากการจดจำรูปร่างและรูปภาพ ก่อนที่เด็กจะเรียนรู้การวาด เด็กเรียนรู้ที่จะจดจำรูปร่างและรูปภาพ สิ่งนี้มีความสำคัญเนื่องจากรูปร่างพื้นฐานเหล่านี้จะถูกใช้ในการวาดรูป

เรียนรู้การสร้างรูปร่างและรูปภาพจากรูปทรง เมื่อเด็กมีพัฒนาการมากขึ้นเขาจะเริ่มสร้างรูปร่างและรูปภาพที่พวกเขาเรียนรู้ เด็ก ๆ จะใช้วงกลมสี่เหลี่ยมและเส้น เพื่อสร้างรูปง่าย ๆ เช่น บ้าน พระอาทิตย์ ภูเขา เมื่อเด็กอยู่ในวัยที่พร้อมมากขึ้นเท่าไหร่ ภาพวาดเหล่านี้จะยิ่งซับซ้อนมากขึ้นเท่านั้น เราจะสังเกตเห็นรายละเอียดเพิ่มเติมที่เพิ่มเข้าไปในภาพที่เด็กวาด

เรียนรู้การสร้างรูปร่างและรูปภาพที่สมบูรณ์แบบ หลังจากการจดจำและสร้างขั้นตอนเด็ก ๆ จะเริ่มวาดรูปได้อย่างสมบูรณ์แบบ เด็กจะรู้จักวิเคราะห์และวาดรูปได้อย่างสร้างสรรค์

เด็กแต่ละคนจะมีระดับทักษะที่แตกต่างกัน มักเกิดจากปัจจัยต่าง ๆ เช่น ความสามารถทางด้านร่างกาย ความสนใจในการวาด ครู ผู้ปกครองควรมุ่งเน้นไปที่ความพร้อมด้านการวาดที่เหมาะสมตามวัยของเด็กมากกว่าจะเป็นที่ตัวผลงาน ดังนั้น การฝึกทักษะความสามารถของกล้ามเนื้อมือขั้นแรก ครู ผู้ปกครองควรฝึกให้เด็กคุ้นเคยและหัดวาดจากเส้นพื้นฐานก่อน เพื่อเป็นการปูพื้นฐานเบื้องต้นในการวาดให้กับเด็ก

เส้นพื้นฐานสำหรับเด็ก

เริ่มจากการลากเส้นโค้งไปเรื่อย ๆ จนกว่าเส้นจะมาบรรจบกัน ให้กระจายวงกลมขนาดต่าง ๆ (ห้ามวงกลมซ้อนทับกันเด็ดขาดนะคะ) ไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะเต็มกรอบสี่เหลี่ยมค่ะ

เริ่มจากการลากเส้นตรงจากด้านบนลงด้านล่าง จากนั้นวาดเพิ่มอีกหนึ่งเส้นแต่เปลี่ยนการลากเส้นตรงจากด้านล่างขึ้นด้านบนแทน วาดขนานกันไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะเต็มกรอบสี่เหลี่ยมค่ะ

เริ่มจากการวาดเส้นตรงจากด้านซ้ายไปด้านขวา จากนั้นวาดเพิ่มอีกหนึ่งเส้นจากด้านขวาไปด้านซ้าย วาดขนานกันไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะเต็มกรอบสี่เหลี่ยมค่ะ

เริ่มจากการลากเส้นเฉียงจากมุมซ้ายล่างขึ้นมามุมขวาบนแล้วลากต่อมาที่มุมซ้ายล่างค่ะ วาดไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะเต็มกรอบสี่เหลี่ยม

เริ่มจากการลากเส้นโค้งขึ้นและลงอย่างช้า ๆ โดยไม่พักมือหรือยกดินสอขึ้น วาดไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะเต็มกรอบสี่เหลี่ยม

ขั้นตอนนี้แนะนำให้ใช้เป็นปากกาเมจิกหัวใหญ่แทนการใช้ดินสอหรือปากกาหัวเล็กค่ะ

ผลงานการวาดรูปจากเส้นพื้นฐานของหนูค่ะ

จากประสบการณ์ผู้เขียนทุกครั้งจะถามเด็ก ๆ ว่า “บอกครูได้ไหมคะเกี่ยวกับภาพของหนู” เด็กก็จะเล่าเรื่องราวในสิ่งที่เค้าขีดเขียนได้ ว่าในภาพมีองค์ประกอบอะไรบ้าง สำหรับเด็กบางคนที่มีจินตนาการสูง สามารถเล่าเกี่ยวกับประสบการณ์ที่ตัวเด็กเองได้เรียนรู้มาเป็นเรื่องราวสั้น ๆ ให้ครูหรือเพื่อน ๆ ฟังได้ว่า เค้าไปเจอหรือพบเห็นอะไรมาบ้างในชีวิตประจำวัน นอกจากนี้การวาด ขีด เขียนยังเป็นทักษะที่ช่วยเตรียมความพร้อมให้เด็กก่อนวัยเข้าเรียนได้เป็นอย่างดี ครู ผู้ปกครอง ควรหลีกเลี่ยงการถาม เช่น "มันคืออะไร" แนะนำให้ถามว่า "น้องบอกครู แม่ พ่อ เกี่ยวกับการวาดรูปได้ไหม" หากเด็กตื่นเต้นที่จะพูดคุยเกี่ยวกับภาพวาดของตัวเอง อาจจะชวนคุยถามคำถามเพิ่มเติม เด็กก็จะไม่รู้สึกเขินอาย แถมยังเป็นการกระตุ้นให้เด็กเพิ่มรายละเอียดลงไปในการวาดรูปอย่างสนุกสนานอีกด้วยค่ะ